Upgradeable Smart Contract: Thường thì khi phát triển sẽ có đôi lúc cần update lại smart contract để cho phù hợp với nhu cầu BD, nên việc để smart contract ở upgradeable giúp cho việc thay đổi sau này, dĩ nhiên là thay đổi sẽ nên audit lại Mình bị dính một vụ để Smart Contract không thay đổi được – từ đó bó thay để chỉnh sửa khi mong muốn cập nhật.
Audit kỹ: Audit giúp cho smart contract an toàn, tránh bị hack – do đó nếu có chi phí/budget thì hãy đầu tư cho audit thật kỹ. Nhiều dự án đã bị hack rồi 😀
Chưa kể cơ chế launchpad là pool nắm giữ token và tiền investors đã swap – nên tránh hack/đảm bảo security là yếu tố quan trọng hàng đầu.
Một số bên Audit được biết đến trong thị trường Crypto:
Cơ chế nên định nghĩa đầy đủ từ ban đầu – định nghĩa rõ cơ chế ban đầu giúp cho tiết kiệm khá nhiều thời gian, chi phí để phát triển dự án. Thay đổi càng nhiều thì ảnh hưởng tới tiến độ và chi phí.
Có cơ chế Cancel pool – cơ chế này mình thấy cực kì quan trọng vì phía dự án đôi lúc sẽ có 1 bất trắc gì đó hoặc lỡ gọi vốn không đủ mình có thể thực hiện cancel pool ngay. Cơ chế này có thể làm manual hoặc tự động cancel và hoàn tiền cho user theo điều kiện.
Nên có tính năng whitelist manual – vì có một số trường hợp đặc biệt sẽ được mua token mà không cần thông qua các bước như user bình thường như partner, anh em trong dự án,…
Quan tâm đến cơ chế realtime database – việc cập nhật dữ liệu real time rất quan trọng, đôi lúc cập nhật chậm làm cho việc thực hiện swap token không suôn sẻ hoặc đang thấp được phép mua, nhấn vào thì mua không được…. nên cần suy nghĩ về cơ chế này để dữ liệu cập nhật được sớm nhất trên client/interface.
Hiển thị thông tin cơ bản chung chung ra ngoài – Việc tìm/săn dự án trên launchpad là chuyện của nhiều Degen hay làm, do đó nếu interface hỗ trợ show một số thông tin cơ bản nhưng mà quan trọng cho những tay săn, họ có thể xem từ vòng danh sách thay vì phải nhảy vào từng pool đọc chi tiết → Tay săn có thể lựa từ bên ngoài và xem chi tiết dự án nào đó nếu cần.
Cơ chế vesting nên hiển thị rõ ràng – Nhà đầu tư rất quan trọng việc vesting khi tham gia Launchpad, nên hiển thị thông tin Vesting càng rõ ràng càng tốt.
Dự án KYC phải đánh rõ để tăng độ trust ⇒ Do đó tích hợp tính năng KYC là một điều nên làm.
Hiển thị warning rõ ràng để người dùng biết tiền đi đâu rồi, khi nào tiền, token về, trao quyền cho ai/hệ thống nào, làm việc gì ? Vì hiện tại trên crypto khá nhạy cảm về tiền bạc, và cũng như sự thiếu hiểu biết của người sử dụng → Do đó càng rõ ràng chi tiết thì càng tốt. Dĩ nhiên là cần kết hợp các thông tin/dữ liệu này sao cho hợp lý tránh complex UX.
Decimals – là số dư đằng sau dấu phẩy, thường nó lại dính tới Decimals của tokens nữa, nên cần chú ý về điểm này khi làm tròn số.
Money flow: Dòng tiền trong dự án – khá liên quan đến cơ chế business – và suy nghĩ kỹ để thiết kế tiền chạy từ túi user sang túi của project owners/launchpad owners như thế nào cho phù hợp. Mình bị mắc phải lỗi này khi bị phụ thuộc vào một 3rd system quá nhiều – từ đó làm cho money flow bị lệch, khó quản lý – nên phải làm tiếp 1 ver để nâng cấp, làm tốn nhiều chi phí.
Lúc mình làm BA tại công ty, có rất nhiều bạn Business Analyst mới dùng Balsamiq hay hỏi mình tải ở đâu, rồi cách crack công cụ này :D, sẵn dịp mới mở lại vụ viết blog, nên chia sẻ anh em Balsamiq Mockup miễn phí (key) nha.
Nhưng trước hết mình phải biết được Balsamiq Mockup là công cụ gì cho anh em nào chưa biết nhé.
Balsamiq wireframe là gì?
Đây là một công cụ mà giúp xây dựng nên những giao diện web/app dưới dạng wireframe bằng cách kéo thả những widget đã được tạo sẵn. Giao diện thì bao dễ sài, dùng vài lần là sài dễ như ăn chơi. Anh em có thể tìm thêm khóa học của mình về Balsamiq để học nhé, hướng dẫn chi tiết từ A tới Z luôn.
Trước kia khi mình dùng và hay kiểm tra trang web của Balsamiq thì tên của công cụ này là Balsamiq Mockup, nhưng hiện nay đã đổi qua tên mới là Balsamiq Wireframe.
Để hiểu hơn về Wireframe, mockup, sketch, prototype thì anh em đọc thêm bài này nhé:
Balsamiq có 2 phiên bản, phiên bản desktop và cloud – và 2 phiên bản đều có trả phí. Nhưng trên các diễn đàn chia sẻ cách crack rất nhiều, riêng mình thì tìm được một số key từ một số diễn đàn và dùng thử, mình thấy rất tốt nên chia sẻ lại cho anh em sài phiên bản Desktop – Version Balsamiq Mockup 3.
Cảm ơn anh em đã đọc bài viết của mình nhé, hi vọng bài viết này sẽ giúp cho anh em sài được Balsamiq miễn phí nha. Nếu yêu thích bài viết của mình thì lâu lâu ghé thăm blog của mình nhé. Cảm ơn ae 😀
Đọc thêm về cách chia sẻ wireframe/mockup đến khách hàng khi làm Business Analyst nhé
Mình là một user của Adobe XD, phải nói là cực kỳ thích sài ẻm. Bắt đầu sử dụng từ phiên bản Beta đầu tiên tên ”Adobe Experience Design CC” vào tháng 03/2016, và còn sài đến hiện tại với tên chính thức là Adobe XD.
Mình sài Adobe XD từ việc làm đồ án thời sinh viên, đến khi đi làm thì sài ẻm trong công việc hằng ngày, đặc biệt là với công việc Business Analyst. Và ngay cả những lúc làm freelancer với anh em cũng mang XD ra để thiết kế dạng product design cho các dự án của team. Và cái hay của Adobe XD là được sử dụng miễn phí với phiên bản Starter Plan.
Nên khi đi làm việc mình sử dụng quen và thích sài XD là một chuyện thường tình. Trong lúc làm dự án với anh em trong công ty, mọi người thì sài Axure, mình thì sài XD nên không đồng bộ được, nên mình lên chị google tìm cách đồng bộ các source từ 2 bên với nhau – chưa kịp tìm được cách đồng bộ source, thì vô tình mình lượm được mẹo review wireframe/mockup dễ hơn khi kết nối XD và Axure Cloud.
Lưu ý là bài viết này dành cho những bạn thích sài XD (miễn phí) và muốn sử dụng thêm mẹo này, thay vì sài những công cụ có sẵn như Figma (miễn phí và trả phí), Axure (trả phí),…hoặc chính bản gốc Axure XD Share (bị giới hạn cho phiên bản Starter)
Tình huống review wireframe/mockup mà Business Analyst thường dùng.
Dưới đây là những tình huống review wireframe/mockup hay gặp:
Gặp khách hàng/đồng nghiệp (KH/ĐN) trực tiếp, mở file lên để review
Gửi nguyên file source cho KH/ĐN để họ mở trên phần mềm của họ và xem (điều không được hay đó là có thể khách hàng có thể không sài chung phần mềm với mình, do đó họ không mở được luôn, nên sẽ có trường hợp sài cách thứ 3 và thứ 4 dưới đây)
Export file hình ảnh/pdf và gửi cho khách hàng để họ xem và đánh giá trên hình ảnh, có thể là note comment ngay trên hình ảnh luôn.
Copy hình bỏ vô file word offline hoặc docs online cho khách hàng xem và review với tính năng comment trên word/docs (hoặc tool công cụ như excel,…).
Export ảnh ra và copy ảnh lên phần mềm cho phép review online (Ví dụ như Axure, Invision,…)
Sử dụng tính năng sharing and reviewing của công cụ đó (Ví dụ như Adobe XD Share designs and collaborate, Balsamiq sharing and collaborating) – nhưng công cụ này sài nhiều có trả phí.
Đối với bản thân mình thì từng sử dụng tất cả các cách trên, và mình dần dần chuyển đổi dần qua cách mới tốt hơn. Và mẹo mình chia sẻ ở bài viết này chính là cái mình thấy tiện và dễ sử dụng nhất, do đó chia sẻ cho anh em để dùng thử, biết đâu lại thích như mình.
Note: Bạn đọc nào chưa sài 1 trong 6 cách trên thì comment ở dưới, mình viết hướng dẫn cụ thể cho nhé.
Mẹo mà Hoàng hay sài
Đây là một tính năng trên Axure Cloud – gọi là Publishing Artboard Projects, tính năng này giúp user publish source từ các phần mềm khác: Sketch, Adobe XD, Figma, lên Axure Cloud và chia sẻ cho những thành viên khác, và có cả chia sẻ public – được comment không cần tài khoản Axure Cloud (Đây là điểm khác so với Figma).
Đặc điểm:
Hoàn toàn miễn phí (adobe XD starter + Axure Cloud)
Được sài XD theo mong muốn của bạn (giống mình, thay vì sài các tool tương tự)
Bước 5: Trong XD, chọn artboard muốn chia sẻ để publish lên Axure Cloud.
Bước 6: Trên top menu, chọn Plugins > Axure > Export Selection to Axure Cloud. (Lưu ý là phải mở app Axure Cloud trước nha, không mở nhiều khi lỗi không hoạt động được)
Bước 7: Trong Axure Cloud App, bạn chọn workspace và artboard project mà muốn publish lên. Nếu chưa có sẵn thì bạn tạo mới “Create New Project” và đặt tên dự án “Project Name” – và lưu ý bạn chọn Project size cho phù hợp nhé, ví dụ thiết kế ở size Iphone 12 thì chọn iPhone 12 (390 x 844)
Bước 8: Nhấn Upload, sau đó chia sẻ cho KH/ĐN để comment – và ở đây bạn cũng có thể chia sẻ với mật khẩu (Access Code) hoặc dạng private cho tài khoản cụ thể.
Bước 3: Chấm 1 điểm bằng click chuột trái vào vị trí muốn comment
Bước 4: Add comment
Bước 5: Nhấn Post
Bước 6: Bạn có thể comment bởi đăng nhập hoặc a guest (điền email bất kỳ)
Bước 7: Team review tất cả, sau đó BA hoặc các bên khác có thể update lại wireframe/mockup
Bước 8: Mark Resolved các comment nào đã được giải quyết, hoặc delete comment.
Áp dụng cho chia sẻ Wireframe từ Balsamiq.
Cơ bản thì mình copy image từ Basamiq qua XD, rồi share lên Axshare để mọi người có thể thảo luận và comment trên đó. Các bước mình thường thực hiện như sau:
Bước 1: Chọn vùng cần copy trên balsamiq
Bước 2: Nhấn Command + C (trên MacOS) để copy vùng chọn. (Đọc thêm phần hướng dẫn export/copy image ở hướng dẫn ở balsamiq để biết thao tác trên Windows nhé, xưa mình nhớ phím tắt nó phải 3 nút lận mới copy được)
Bước 3: Nhấn Command + V (trên MacOS) để paste hình ảnh lên XD
Mình trình bày ở XD như sau:
Bước 4: Share lên Axure Cloud như hướng dẫn ở trên (Project Size thì chọn Auto Web), sau đó copy link gửi cho KH/ĐN
Phía trên là mẹo sử dụng Axure Cloud để chia sẻ wireframe/mockup đến ĐN/KH để dễ dàng review và comment cho một Business Analyst. Giảm thiểu chi phí cho cá nhân người sử dụng khi được sử dụng miễn phí cả Adobe XD Starter và Axure Cloud, khi mà công ty các bạn không/chưa hỗ trợ trả phí cho việc sử dụng phần mềm trả phí.
Dĩ nhiên có nhiều công cụ, tính năng tương tự nhưng đây là mẹo dành riêng cho Adobe XD Starter, đặc biệt là đối với các bạn thích dùng Adobe XD Starter giống mình.
Mấy nay mình hay đi cà phê gặp bạn bè này kia, xong nghe bạn bè đồn lương Business Analyst cao quá trời, mà còn nghe các bạn kể về những bạn trái ngành nghe lương cao bèn tìm cách chuyển qua làm BA, rồi đâu nghe mấy bạn đó mới qua làm fresher mà lương 1000$ rồi, nên mình cũng tá hỏa, chết xưa mình đi làm hố hả ta :v sao công ty trả mình fresher lương đủ sống thôi vậy.
Thế là Hoàng lên mạng đọc thử mấy bài về lương BA, đặc biệt là lương BA ở Việt Nam mình – nhưng mình thấy chưa đã, làm gì làm cũng tự tay khảo sát thì mình mới thấy đã. Nên mình quyết định tự đi collect data tay từ các bài tuyển dụng mà có để sẵn mức lương, và từ đó tính ra mức lương hiện tại BA ở VN mình như nào.
Cũng như là một thước đo mà để anh em biết được hiện tại lương Business Analyst trên thị trường như nào, mình có được trả cao hay thấp quá không? Mà từ đó đưa ra những quyết định phù hợp (dĩ nhiên còn xem ở công ty mình có những benefit khác không nữa nhé, ví dụ như ở công ty học được nhiêu thứ, thì có thể vẫn từ từ xem xét đến lương) – Vì mình biết rằng nhiều anh em cũng hay nhảy việc để được mức lương phù hợp với năng lực của mình lắm.
Lưu ý rằng số liệu này dựa trên tin tuyển dụng, sau khi bài này Hoàng cũng sẽ khảo sát thêm tối thiểu 100 anh/chị/bạn làm mảng BA về mức lương hiện tại để từ đó đưa ra số liệu nó chính xác hơn một tíu, và mình sẽ viết một bài khác để anh chị em đọc nhé. Form khảo sát nằm ở cuối bài nhé.
Collect Data – 112 tin tuyển dụng
Đây là bảng data mình collect của 112 tin tuyển dụng BA còn hiệu lực tại ngày 10/03/2022 từ các trang như: ITviec, TopCV, Careerbuilder.vn, Timviec365, Topdev, Vietnamworks. Ở đây mình có phân ra công ty nào, là cty product hay outsourcing, việc làm ở đâu, số năm kinh nghiệm yêu cầu, level yêu cầu, mức lương tối thiểu, mức lương tối đa, các kỹ năng cần có hoặc sẽ áp dụng để làm việc và các benefit thêm ngoài lương.
Bảng dữ liệu mình collect được.
Mình cũng có viết một bài về các kỹ năng khi làm BA theo tin tuyển dụng, bạn đọc xem khi làm một Business Analyst thì cần những kỹ năng gì nhé.
[…Link sẽ cập nhật sau..]
Kết quả lọc dữ liệu lương BA
Dưới đây là kết quả mình lọc được.
Tất cả kinh nghiệm/khu vực:
Mức lương thấp nhất: 7,000,000 VND
Mức lương cao nhất: 92,000,000 VND (level Senior)
Mức lương min trung bình: 20,641,237 VND
Mức lương max trung bình: 36,401,786 VND
Mức lương trung bình: 28,521,511 VND (khoảng 1240$)
Có 88/112 tin tuyển dụng cho vị trí BA làm ở công ty Product
Có 34/112 tin tuyển dụng cho vị trí BA làm ở công ty Outsourcing
Có 5/112 tin tuyển dụng vừa để bạn làm vị trí BA cho product/outsourcing
Đa số công việc được tuyển sẽ làm tại Hà Nội (46) và TP. Hồ Chí Minh (70), số lượng công việc remote rất ít – chỉ 2/112 tin tuyển, một số nơi khác HN và HCM vẫn tuyển BA như Cần Thơ, Đà Nẵng.
Nhìn chung thì số liệu này chỉ để thấy mức chung chung thôi, chưa thể hiện được nhiều, ta cần xem chi tiết hơn theo nhóm kinh nghiệm, thì con số nó sẽ chi tiết hơn nha.
Lương theo kinh nghiệm và khu vực
Khu vực (số lượng tin tuyển dụng)
Yêu cầu kinh nghiệm
Mức lương thấp nhất (VND)
Mức lương cao nhất (VND)
Mức lương min trung bình (VND)
Mức lương max trung bình (VND)
Mức lương trung bình [(avg min + avg max)/2] (VND)
Hồ Chí Minh (17)
Ít hơn 1 năm kinh nghiệm, khoảng 1 – 2 năm kinh nghiệm
7,000,000
46,000,000 (2000$)
15,882,353
31,011,765
23,447,059
Hồ Chí Minh (30)
Yêu cầu tối thiểu 2 năm KN
10,000,000
57,500,000 (2500$)
23,546,429
36,660,000
30,103,215
Hồ Chí Minh (13)
Tối thiểu 3 năm KN
14,000,000
69,000,000 (3000$)
27,160,000
45,892,308
36,626,154
Hồ Chí Minh (6)
Yêu cầu tối thiểu 4-5 năm KN
25,000,000
92,000,000 (4000$)
37,875,000
58,166,667
48,020,833
Hà Nội (20)
Ít hơn 1 năm kinh nghiệm, khoảng 1 – 2 năm kinh nghiệm
8,000,000
40,000,000
13,964,706
26,210,000
20,087,353
Hà Nội (13)
Yêu cầu tối thiểu 2 năm KN
11,500,000
57,500,000 (2500$)
19,030,000
37,307,692
28,168,846
Hà Nội (8)
Tối thiểu 3 năm KN
9,200,000
57,500,000 (2500$)
21,183,333
36,712,500
28,947,916
Hà Nội (2)
Yêu cầu tối thiểu 4-5 năm KN
23,000,000
69,000,000 (3000$)
34,500,000
66,700,000
50,600,000
Tất cả (34)
Ít hơn 1 năm kinh nghiệm, khoảng 1 – 2 năm kinh nghiệm
7,000,000
46,000,000
14,968,065
27,850,000
21,409,032
Tất cả (42)
Yêu cầu tối thiểu 2 năm KN
10,000,000
57,500,000 (2500$)
22,216,216
36,473,810
29,345,013
Tất cả (21)
Tối thiểu 3 năm KN
9,200,000
69,000,000 (3000$)
24,918,750
42,395,238
33,656,994
Tất cả (8)
Yêu cầu tối thiểu 4-5 năm KN
23,000,000
92,000,000 (4000$)
36,750,000
60,300,000
48,525,000
Bảng dữ liệu Hoàng tổng hợp được từ các tin tuyển dụng đã collect
Visualize nó lên xem thử nhé.
Trung bình của 0-2 năm kinh nghiệm rơi vào hơn 20 triệu/1 tháng, một mức thu nhập khá cao so với tưởng tưởng của mình khi làm report này. Không biết là do tin tuyển dụng họ đưa ra một con số cao cao để thu hút ứng viên ứng tuyển không? Hay thực tế là như vậy nhỉ? Có vẻ report sắp tới khi mà mình collect được từ những bạn đang làm BA, thì sẽ rõ hơn nhé.
Về mức tối thiểu 2 năm KN, thì về bản thân mình thấy con số này khá chuẩn, có vài đứa bạn mình rủ mình qua làm bên các công ty mà các bạn đang làm, cũng báo mình mức tương tự.
Con số tối thiểu 3 năm kinh nghiệm và 4-5 năm kinh nghiệm, khi mình so sánh với các report khác thì thấy con số cũng tương đương (từ bài viết của blaoman)
Lương theo kinh nghiệm và loại công ty
Giờ đi chi tiết thêm vào phần lương dựa theo số năm kinh nghiệm, và loại công ty product/outsourcing nhé
Loại công ty
Yêu cầu kinh nghiệm
Mức lương thấp nhất (VND)
Mức lương cao nhất (VND)
Mức lương min trung bình (VND)
Mức lương max trung bình (VND)
Mức lương trung bình [(avg min + avg max)/2] (VND)
Product (26)
Ít hơn 1 năm kinh nghiệm, khoảng 1 – 2 năm kinh nghiệm
9,000,000
46,000,000
15,513,478
27,123,077
21,318,277
Product (31)
Yêu cầu tối thiểu 2 năm KN
10,000,000
57,500,000
21,640,741
34,883,871
28,262,306
Product (20)
Tối thiểu 3 năm KN
9,200,000
57,500,000
24,918,750
41,065,000
43,630,803
Product (7)
Yêu cầu tối thiểu 4-5 năm KN
23,000,000
92,000,000 (4000$)
36,750,000
62,342,857
49,456,428
Outsourcing (8)
Ít hơn 1 năm kinh nghiệm, khoảng 1 – 2 năm kinh nghiệm
7,000,000
46,000,000
13,400,000
30,212,500
21,806,250
Outsourcing (13)
Yêu cầu tối thiểu 2 năm KN
10,000,000
57,500,000
22,400,000
40,146,154
31,273,077
Outsourcing (2)
Tối thiểu 3 năm KN
34,500,000
69,000,000
34,500,000
57,500,000
46,000,000
Outsourcing (3)
Yêu cầu tối thiểu 4-5 năm KN
46,000,000
92,000,000
51,750,000
69,000,000
60,375,000
Theo biểu đồ thì mức offer của các tin tuyển dụng của công ty outsourcing đưa ra mức offer tốt hơn các công ty product khi mà các cột màu cam cao hơn so với cột xanh lam, nhưng mức chênh lệch không nhiều.
Mình nghĩ việc này có thể do một phần các tin tuyển dụng mình đọc, nhiều công ty product tuyển dụng đầu vào vốn tiếng Anh không bắt buộc nhiều như các công ty Outsourcing, nên cũng là một yếu tố làm cho mức Outsourcing cao hơn.
Kết luận
Qua 2 ngày đọc job descriptions của hơn 112 tin tuyển dụng Business Analyst, mình cũng đã visualize được mức lương tuyển dụng của ngành Business Analyst, từ đó có thể là bước đệm để anh em có thể tham khảo và nắm được mức lương thị trường hiện nay ra sao.
Tiếp theo đây mình cũng đang chuẩn bị bài viết liên quan đến BA sẽ làm gì, cần kỹ năng gì tại các công ty dựa theo các tin tuyển dụng, sẽ tranh thủ đăng sớm nhất cho anh em đọc nhé.
